Botun kao političko bojište: kako je infrastrukturni projekat postao meta dezinformacija
Planirana izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Botunu prerasla je iz tehničkog i ekološkog pitanja u širu političku i društvenu krizu, upozorava Digitalni forenzički centar (DFC) u novoj analizi. Prema njihovoj ocjeni, nedostatak pravovremenih i jasno objašnjenih informacija otvorio je prostor za manipulacije, dezinformacije i političku instrumentalizaciju straha građana.
DFC konstatuje da su izostanak transparentne komunikacije o tehnologiji, procjeni uticaja na životnu sredinu i fazama donošenja odluka stvorili vakuum u kojem su dominirali emotivni i senzacionalistički narativi. Umjesto racionalne rasprave o standardima, nadzoru i dugoročnim koristima projekta, javni diskurs je, kako navode, preusmjeren ka strahu, neizvjesnosti i teorijama zavjere, što dodatno urušava povjerenje građana u institucije i proces evropskih integracija.
Analiza ukazuje da se slučaj Botun uklopio u širi obrazac nepovjerenja prema državnim strukturama, potvrđen i istraživanjima javnog mnjenja. Posebno se izdvaja podatak Eurobarometra iz septembra 2025. godine, koji pokazuje značajan pad povjerenja građana Crne Gore u Evropsku uniju u vrlo kratkom vremenskom periodu. U takvom ambijentu, građani se sve češće informišu putem društvenih mreža i portala sa izraženim političkim agendama, gdje se granica između činjenica i interpretacija dodatno zamagljuje.
DFC navodi da su pojedini politički akteri i mediji od samog početka plasirali tezu da Evropska unija nameće odluke i da domaće institucije ne djeluju u interesu građana. Takvi narativi, zasnovani na anti-EU retorici, predstavljaju projekat kao sukob lokalnog stanovništva sa spoljnim centrima moći, čime se dodatno podstiče polarizacija i mobilizacija protesta. U tom kontekstu, senzacionalistički naslovi i dramatizovane poruke imaju funkciju emocionalnog, a ne informativnog djelovanja.
Posebno problematičnim DFC ocjenjuje upotrebu ekstremnih izraza poput „ekološki genocid“, „dozvola za ubistvo građana“, „kriminalni akt“ i „visoka korupcija“. Prema analizi, korišćenje međunarodno-pravnih i krivično-pravnih termina u kontekstu infrastrukturnog projekta nema činjenično utemeljenje i služi da unaprijed isključi mogućnost dijaloga. Kada se projekat predstavi kao genocidan, ističu iz DFC-a, svaka institucionalna rasprava gubi legitimitet, a vaninstitucionalni pritisak se nameće kao jedina opcija.
Dodatni problem predstavlja amplifikacija ovih poruka kroz tabloide van Crne Gore, čime se lokalno pitanje uklapa u širi narativ o nefunkcionalnoj državi i nelegitimnim institucijama. U analizi se upozorava da takav diskurs ide u korist političkim i bezbjednosnim akterima kojima odgovara usporavanje ili zaustavljanje evropskih integracija Crne Gore, jer se time smanjuje pritisak na reforme i jača status quo.
DFC posebno naglašava da je izostanak strateške komunikacije institucija bio ključni katalizator krize. Građanima nijesu blagovremeno objašnjeni razlozi za izbor lokacije, faze projekta, mehanizmi kontrole i realni rizici, niti su tehničke informacije prevedene na jezik razumljiv široj javnosti. Informacije su saopštavane parcijalno, često kontradiktorno i tek nakon eskalacije nezadovoljstva, što je ostavilo utisak da se odluke donose netransparentno.
Analiza zaključuje da slučaj Botun nije izolovan incident, već upozorenje da svaki javni projekat, bez jasne i otvorene komunikacije, može postati plodno tlo za dezinformacije i radikalizaciju javnog diskursa. DFC preporučuje jačanje institucionalne strateške komunikacije i uspostavljanje jasnog, centralizovanog sistema informisanja, kako bi se zaštitio javni prostor, povjerenje građana i evropska perspektiva Crne Gore.
Izvor: Vijesti
