Djeca u većini opština nemaju osnovna prava kad je riječ o zdravstvu i obrazovanju

Djeca u Crnoj Gori u većini opština nemaju osnovna prava kad je riječ o zdravstvenoj zaštiti i obrazovanju. Nedostatak pedijatara, kao i psihologa, logopeda i defektologa, prebukirane škole i vrtići, nedovoljan broj nastavnog kadra samo su neki od problema na koje su roditelji ukazali tokom posjete tima Porodičnog karavana, koji je od septembra do decembra obišao sve crnogorske opštine. Za djecu iz 25 opština su, tom prilikom, organizovane dvosatne aktivnosti, dok su roditelji imali priliku da razgovaraju sa timom Porodičnog karavana, u kojem su bili i ljekari Instituta za javno zdravlje. Ukazali su nam na goruće probleme koje se tiču uslova za odrastanje njihove djece, a od ljekara su mogli dobiti provjerene informacije o zdravlju, ranom razvoju, imunizaciji, zdravoj ishrani…

Porodični karavan dio je projekta “Mobilizacija zajednice za imunizaciju i optimalan razvoj u ranom djetinjstvu” koji je udruženje Roditelji realizovalo u saradnji sa UNICEF-om, a uz finansijsku podršku Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori.

Cilj aktivnosti koje su sprovođene bilo je uključivanje i osnaživanje lokalnih zajednica da obezbijede uslove neophodne za optimalan rast i razvoj djece, a rezultati projekta prezentovani su danas u Evropskoj kući predstavnicima medija i institucija .

Koordinatorka projekta Tanja Ašanin iz udruženja Roditelji istakla je da je kroz poruke roditelja potvrđeno da mnogo toga nedostaje porodicama, posebno na sjeveru države.

“Voljeli bismo da kroz hvalospjev možemo pričati o uslugama i servisima koji su dostupni roditeljima i djeci u opštinama, ali nam je cilj prikazivanje realne slike sa čime se roditelji susrijeću, a onda zajedničkim snagama da radimo na mijenjanju stvari na bolje. Sa crnogorskim roditeljima svakodnevno komuniciramo – preko 1.500 poziva godišnje imamo na našoj Roditeljskoj SOS liniji, svaki treći roditelj u ovoj zemlji prati naš portal, ali smo željeli da u direktnoj komunikaciji, u svakoj od opština čujemo šta smatraju izuzetno važnim u vezi sa zdravljem djece, sa vakcinacijom, ishranom, zdravim sitilovima života”, kazala je Ašanin.

Neadekvatna zdravstvena zaštita za djecu problem je, koji roditelja prepoznaju u čak 19 opština, gdje je uočen problem nedostatka pedijatara. U čak 17 opština roditelja su naveli da je problem nedovoljan broj stručnih radnika. Pedijatara u kontinuitetu nema u pet opština na sjeveru, a nedovoljno ih ima u čak 14 crnogorskih gradova.

Kada je riječ o zdravstvu problem je posebno izražen u opštinama na sjeveru, gdje djeca da bi ih pregledao pedijatar moraju da putuju kilometrima do susjednih opština ili da čekaju dan kada ljekar dolazi u njihov grad.

“Zbog nedostatka pedijatara prisutan je i problem sa imunizacijom i redovnim sistematskim pregledima. Nedostatak vakcina prouzrokuje kašnjenje u ispunjavanju kalendara obavezne imunizacije, a u većini opština roditelja su nezadovoljni radom savjetovališta i dijelom koji se odnosi na sistematske preglede i imunizaciju. Roditelji su naveli I da im medicinski radnici pružaju kontradiktorne, nerijetko i negativne informacije u vezi sa vakcinama.

Prema mišljenju roditelja, stanje je veoma izazovno i u oblasti obrazovanja, pa u čak deset opština smatraju da djeca nemaju uslovne vrtiće i školske objekte. Prebukiranost je problem koji je veoma izražen i u predškolskim ustanovama na sjeveru, a neke od zamjerki roditelja odnosile su se i na nedovoljan broj asistenata u nastavi.

Prema mišljenju roditelja hitno je potrebna izgradnja novih vrtića u Ulcinju i Baru, kao i škola u Tivtu, Herceg Novom i Podgorici.

Neki od gorućih problema su i nepostojanje jaslenih grupa u vrtiću u Šavniku i Andrijevici. U toj popštini, u cijelom gradu, ne postoji nijedna funkcionalna fiskulturna sala, dok u Petnjici u vrtiću, koji radi pri školi, djeca mogu boraviti smao do podna.

Pojedine opštine su i pored brojnih izazova našle način da osnaže porodicu. Među svjetlim primjerima je način organizacije rada u cetinjskom Domu zdravlja, odluka Prijestonice Cetinje i Opštine Žabljak da obezbijede besplatan vrtić za svu djecu, kao i subvencije koje Opština Bar obezbjeđuje za djecu iz socijalno ugroženih porodica. Primjer dobre prakse je i opredjeljenje lokalne samouprave da u Tivtu obezbijedi primjenu NTC učenja u vrtićima i školama, kao i odluka Opštine Pljevlja da za svu djecu obezbijedi dodatak na lokalnom nivou.

Predstavnici Instituta za javno zdravlje, koji su prenijeli utiske o Porodičnom karavanu, istakli su nedovoljnu zainteresovanost roditelja za teme koje se tiču zdravlja njihove djece.

Specijalista higijene dr Snežane Barjaktarović Labović ukazala je i na nedovoljnu pažnju koja se posvećuje higijeni kao veoma značajnoj nauci o zdravlju.

Govoreći o uslovima u predškolskim i školskim ustanovama i nedostatku prostora, ona je kazala da u isto vrijeme imamo projekte vrtića i škola, koji iako namjenski rađeni nijesu odgovarajući. Te zgrade, kako je pojasnila, nemaju prozore, odnosno prirodnu ventilaciju, a imaju više spratova, što je takođe suprotno onom što struka preporučuje.

“Ovaj projekat je osmišljen na najbolji mogući način jer je otišao ka zdravoj populaciji”, istakla je Barjaktarović Labović, koja je izrazila žaljenje što se mali broj roditelja uključio u razgovore sa ljekarima.

“Roditelji moraju biti svjesni da zdravlje njihove djece zavisi od njihovog odnosa prema djeci. Cilj nam je da svi zajedno podignemo nivo zdravstvene kulture, odnosno zdravstvene I nutritivne pismenosti, jer jedino tako možemo da unaprijedimo zdravlje djece”, kazala je Barjaktarović Labović.

Specijalista epidemilog dr Adis Martinović rekao je da su očekivali veće interesovanje roditelja i kada je riječ o imunizaciji, posebno imajući u vidu da je to važna tema koja izaziva polemike na svim poljima.

“Sa problemima nedostatka pedijatara i nedostupnosti termina za sistematske preglede i imunizaciju već smo donekle bili upoznati. Kroz ovaj projekat to se i potvrdilo. Predložili smo već par mjeseci da se vikendima organizuju dodatne vakcinacije”, rekao je Martinović.

On je istakao i zalaganje pojedinih opština koje su uspjele da nadomjeste nedostatak pedijatara angažovanjem ljekara koji su u penziji.

Na osnovu svih ovih saznanja, proisteklih iz projekta Porodični karavan, udruženje Roditelji će se, kao glas roditeljske zajednice, u narednom periodu zalagati:

– da djeca u svim opštinama imaju na raspolaganju uslugu pedijatra, da mogu da idu redovno na sistematske preglede, da prime vakcinu, da se pregledaju i dobiju zdravstvenu zaštitu kada su bolesna, a ne da idu kilometrima do najbližeg grada ili čekaju dan kada pedijatar dolazi u njihov grad/opštinu;

– da roditelji dobijaju jasne, pravovremene i detaljne savjete i informacije o vakcinama i dovoljno vremena za pitanja I odgovore. Da ne dobijaju kontradiktorne savjete od medicinskih radnika. Da domovi zdravlja imaju vakcine koje djeca treba da prime, a ne da su deficitarne svako malo;

– da vrtići imaju adekvtane prostore, dovoljno vaspitača i medicinskih radnika, da rade cjelodnevno, a ne samo do 12 sati, kao i da imaju jaslene grupe u svim opštinama;

– da škole imaju dovoljno nastavnog kadra, da imaju stručne radnike, a ne da jedan psiholog bude zadužen za nekoliko škola, da imaju dovoljno asistenata u nastavi kako bi se spriječilo da jedan bude zadužen za rad sa djecom u matičnoj školiali ali područnim odjeljenjima nekoliko kilometara udaljenim, da djeca imaju osnovne prostorne I tehničke uslove, da imaju fiskulturne sale, da ne borave u oronulim učionicama, da nemaju kvalitetnu pijaću vodu;

– da domovi zdravlja imaju stručne radnike – psihologe, logopede i defektologe u svim opštinama, da se ne bi išlo u Podgoricu i da bi se mogli dobiti tretmani potrebni za napredovanje djece.