Na današnji dan: U Jugoslaviji uveden “Avramov dinar”

Događaji na dan 24. Januar

41. – U zavjeri Senata, vojske i pretorijanaca, pripadnici pretorijanske garde ubili su rimskog cara Kaligulu. Omražen zbog rasipnosti, megalomanije i despotizma u svoje vrijeme, u istoriju je ušao kao jedna od najgrotesknijih carskih ličnosti.

1458. – Petnaestogodišnji Matija Korvin izabran je za hrvatsko-ugarskog kralja koji će u Hrvatskoj dobiti i naslov „dobri kralj Matijaš“.

1742. – Karlo Albert Bavarski izabran za cara Svetog rimskog carstva i kralja Njemačke, postavši tako Karlo VII.

1838. – Semjuel Morze je demonstrirao telegraf na kome je promijenio telegrafsku šifru, od telegrafskog rječnika sa numeričkim kodom, u kod za svako slovo.

1848. – Džejms V. Maršal je pronašao zlato u Saters Milu u Kolomi, što je dovelo do kalifornijske zlatne groznice.

1859. – U gradu Fokšan, Skupština narodnih predstavnika donijela je odluku o ujedinjenju rumunskih kneževina Vlaške i Moldavije, čime su postavljeni temelji rumunske države. Za zajedničkog vladara izabran je moldavski knez Aleksandar Kuza.

1906. – Eduard Slavoljub Penkala, hrvatski inženjer i pronalazač, patentirao je prvu mehaničku olovku na svijetu.

1915. – Britanski ratni brodovi su u Prvom svjetskom ratu u Sjevernom moru potopili njemačku krstaricu „Bliher“ na kojoj je poginulo 870 ljudi.

1924. – Nekadašnja prijestonica carske Rusije, Petrograd, dobila je novo ime – Lenjingrad, u znak sjećanja na vođu Oktobarske revolucije Lenjin.

1927. – Prikazan prvi film Alfreda Hičkoka „Vrt zadovoljstva“ (The Pleasure Garden), u Engleskoj.

1937. – Kraljevina Jugoslavija i Bugarska potpisale su pakt o vječnom prijateljstvu.

1943. – Frenklin Ruzvelt i Vinston Čerčil su okončali konferenciju u Kazablanki.

1946. – Na osnovu rezolucije Generalne skupštine UN, koju su inicirale SAD, Velika Britanija i Kanada, osnovana je Komisija za atomsku energiju.

1972. – Japanski vojnik Šjoići Jokoi otkriven je na pacifičkom ostrvu Guam, gdje se 28 godina skrivao u džungli, ubijeđen da Drugi svjetski rat još traje.

1978. – Sovjetski satelit Kosmos 954, sa nuklearnim reaktorom u sebi, je izgorio u atmosferi, raširivši radioaktivni otpad nad kanadskim Sjeverozapadnim teritorijama.

1983. – U Italiji su uhapšena 32 člana terorističke organizacije „Crvene brigade“ pod sumnjom da su izvršioci kriminalnih djela, uključujući i ubistvo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora.

1984. – Početak prodaje Makintoša (engl. Macintosh), prvog računara sa grafičkim korisničkim okruženjem.

1986. – Armija nacionalnog otpora bivšeg ministra odbrane Ugande Yoweri Musewenija ušla je u glavni grad Kampalu i zbacila vladu generala Tita Okela. Museveni je 29. 1. proglašen novim šefom države.

1986. – Vojadžer 2 je prošao na 81.500 km od Urana.

1989. – Američki serijski ubica Ted Bandi je pogubljen električnom stolicom zbog ubistva najmanje 30 žena.

1994. – U SR Jugoslaviji uveden novi dinar (takođe “super dinar” ili “Avramov dinar”).

Avramović je 24. januara 1994. godine, kao novi guverner Narodne banke SRJ predstavio novi dinar, i prekinuo geometrijsku progresiju hiperinflacije, koja je od svih građana napravila „milijardere”.

Monetarna politika od tada se dosta promijenila, ali centralna banka još nije uspjela da do kraja povrati povjerenje u domaću valutu koje je tada prokokcano.

Te 1993. godine za svežanj najvrijednijih novčanica od 500 milijardi dinara mogla je da se kupi gumica sa kosu. Što je bilo više nula na novčanicama, to su one manje vrijedile, a često su mogle da se vide bačene na ulici.

„Vi ste imali jednu kadu u koju je neprekidno tekla prljava voda, i ona se prelivala i potopila je čitavu zemlju. On (Avramović) je onda došao, izvukao čep, pustio da voda isteče, stavio čep i pustio emisiju novog novca“, slikovito tadašnje stanje za RTS opisuje urednik časopisa „Makroekonomske analize i trendovi“ Stojan Stamenković.

Novi dinar postao je „super dinar“, a Avramović je imao nepodijeljenu podršku naroda. Ljudi su prestali da očekuju da će cijene svakog sekunda rasti, a država je mogla da odahne, jer je počela da prikuplja poreze.

Avramović je smijenjen 1996. godine sa mesta guvernera, dinar polako počinje da klizi, a divlji ulični kurs već odavno je bio mnogo važniji od onog zvaničnog.

1998. – U eksploziji koja je izazvala požar u oknu rudnika uglja Vangđiajing u kineskoj provinciji Liaoning poginulo je 77 ljudi.

1999. – Jordanski kralj Husein potpisao je dekret kojim je starijeg sina Abdulaha odredio za naslednika na prestolu.

2000. – U Hrvatskoj su održani prvi predsjednički izbori posle smrti Tuđmana u decembru 1999. Pobjedom nad Draženom Budišom u drugom izbornom krugu 7.2, predsjednik Hrvatske postao je Stjepan Mesić.

2001. – Za direktora britanske berze, stare 200 godina, prvi put je imenovana žena, bivša bankarka Klara Furs.

2002. – U Bejrutu je ubijen bivši libanski ministar Eli Hobeika, koji se smatra jednim od odgovornih za masakre u palestinskim izbjegličkim logorima Sabra i Šatila 1982.

2003. – Vlada Republike Srpske pozvala je sve osumnjičene za ratne zločine, uključujući i bivšeg predsjednika RS Radovana Karadžića, da se dobrovoljno predaju Haškom tribunalu.

2006. – Na parlamentarnim izborima u Kanadi pobijedila Konzervativna partija (na čelu sa Stivenom Harperom) nakon 12 godina vlasti liberala.

2011. – Najmanje 35 osoba je poginulo, a više od 100 je povrijeđeno u samoubilačkom bombaškom napadu na moskovskom aerodromu Domodedovo.