Više od 41 milion ljudi u EU ne može priuštiti adekvatno grijanje

Više od 41 milion ljudi u Evropskoj uniji, odnosno 9,2 odsto ukupnog stanovništva, nije u mogućnosti da priušti adekvatno grijanje svojih domova, pokazuju najnoviji podaci koje je obradio Euronews Business na osnovu statistike stanovništva od 1. januara 2024. godine. Iako se stanovanje smatra osnovnim socijalnim pravom, desetine miliona Evropljana i dalje žive u hladnim i neadekvatnim uslovima, što ukazuje na duboko ukorijenjen problem energetskog siromaštva.

Analize pokazuju da oko dvije trećine ljudi pogođenih energetskim siromaštvom živi u četiri najveće ekonomije Evropske unije, što dodatno naglašava razmjere problema. Iako procenti na prvi pogled ne djeluju alarmantno, kada se pretoče u apsolutne brojeve postaje jasno da je riječ o ozbiljnom socijalnom i ekonomskom izazovu.

Stope energetskog siromaštva znatno se razlikuju među državama članicama. U Evropskoj uniji, udio stanovništva koje ne može da zagrije svoj dom kreće se od 2,7 odsto u Finskoj do čak 19 odsto u Bugarskoj i Grčkoj. Kada se u obzir uključe zemlje kandidatkinje za članstvo u EU, kao i države EFTA-e, raspon postaje još širi, od 0,7 odsto u Švajcarskoj do 33,8 odsto u Albaniji. Posebno se izdvajaju i Sjeverna Makedonija sa 30,7 odsto, kao i zemlje u kojima je ovaj procenat iznad 10 odsto, među kojima su Litvanija, Španija, Portugal, Turska, Kipar, Crna Gora, Francuska i Rumunija.

Poseban paradoks bilježi se u Turskoj, koja među 36 analiziranih zemalja ima najveći broj ljudi pogođenih energetskim siromaštvom. Tokom 2024. godine, čak 12,9 miliona građana Turske nije moglo da zagrije svoje domove, iako ta zemlja ima jedne od najnižih cijena prirodnog gasa i električne energije u Evropi. Prema podacima Eurostata, u prvoj polovini 2025. godine Turska je imala drugi najjeftiniji prirodni gas, kao i najniže cijene električne energije izražene u eurima, što ukazuje da niske cijene energije same po sebi nijesu dovoljne da riješe problem.

U velikim zapadnoevropskim ekonomijama situacija je takođe zabrinjavajuća. U Španiji oko 8,5 miliona ljudi nije bilo u mogućnosti da zagrije svoje domove, dok je u Francuskoj taj broj porastao na 8,1 milion. U Njemačkoj se sa istim problemom suočava 5,3 miliona građana, a u Italiji 5,1 milion.

Evropska komisija navodi da energetsko siromaštvo nastaje kada domaćinstva moraju da smanje potrošnju energije do nivoa koji negativno utiče na zdravlje i opšte blagostanje. Kao ključni uzroci navode se visoki troškovi energije u odnosu na prihode, niski prihodi stanovništva i slaba energetska efikasnost zgrada i kućnih uređaja. Komisija ističe da su pandemija COVID-19, rast cijena energije i ruska invazija na Ukrajinu u februaru 2022. godine dodatno pogoršali ionako tešku situaciju za veliki broj građana.

Ipak, dugoročni trend pokazuje blago poboljšanje. Procenat ljudi koji nijesu u mogućnosti da adekvatno zagriju svoje domove opada od 2011. godine, sa najnižim nivoima zabilježenim 2019. i 2021. godine, prije nego što je uslijedio novi rast tokom energetske krize. Prošle godine ponovo je zabilježen pad, što Evropska komisija povezuje sa smanjenjem maloprodajnih cijena gasa i električne energije, primjenom mjera energetske efikasnosti, kao i sa većim institucionalnim i društvenim razumijevanjem problema energetskog siromaštva u Evropi.

Izvor: Energologija